Kızderbent'li mübadillerin 1924 öncesi yaşadığı yer Darova'sı 📜 Darova (Kechrokambos) – Tarihî Arşiv Kayıtlarıyla Bir Köyün İzleri Darova (Yunanca eski adıyla Kechrokambos – Κεχρόκαμπος ), Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde birçok belgede adı geçen önemli bir yerleşimdir. Suç kayıtlarından nüfus hareketlerine, mübadele yıllarına ve askerî görevlere kadar geniş bir yelpazede belgelerde yer almıştır. Hatta 1691 tarihli Osmanlı tahrir defterinde, bölge halkı “Evlad-ı Fatihan piyadeleri” olarak kaydedilmiştir. Darova, bugün adını belki sadece yerel haritalarda duyduğumuz bir köy olsa da, geçmişte Osmanlı ve Cumhuriyet dönemine ait belgelerde sıkça yer almıştır. Suç kayıtlarından idarî yazışmalara, mübadele süreçlerinden askeri yerleştirmelere kadar birçok başlıkta karşımıza çıkmaktadır. Bu yazıda, T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri'nde yer alan Osmanlı ve Cumhuriyet arşiv belgeleri ile 17. yüzyıldaki bir tahrir defterinden elde edilen bilgiler d...
1839'da William Francis Ainsworth’un Kızderbent Gözlemleri
1839 William Francis Ainsworth’un Kızderbent Gözlemi
İngiliz doktor ve jeolog William Francis Ainsworth (1807–1896), 1837 yılında Russel ve Rassam ile birlikte Fırat havzasından İstanbul’a yaptığı yolculukta, Kocaeli çevresindeki güzergâhları ve Kızderbent’i notlarında detaylı bir şekilde anlatmaktadır.
24 Temmuz’da Bolu’dan yola çıkarak 12 saatlik (yaklaşık 42 mil) bir yolculuk sonunda Düzce’ye ulaşmışlardır. Bu yolculuk, Bolu vadisinden ayrıldıktan sonra ormanlık tepeler boyunca devam etmiştir. 25 Temmuz’da 12 saat sonra Hendek’e, ardından yine 12 saat sonra 26 Temmuz sabahı Sapanca’ya varılmıştır. 27 Temmuz’da ise İzmit’e ulaşılmış; buradan at arabalarıyla 19 saat (yaklaşık 66 mil) süren bir yolculukla Kartal’a doğru ilerlenmiştir.
2 Kasım’da Rassam’la birlikte Pera’dan İzmit Körfezi’ne açılan bir tekneyle Hereke karşısındaki Hersek’e gitmişlerdir. Yaklaşık beş saat süren bu keyifli deniz yolculuğundan sonra, karadan Hereke’ye giden tatar ve uşağın gecikmesi nedeniyle geceyi Hersek’te geçirmek zorunda kalmışlardır. Ainsworth, bu köyü 10 haneli, harabe bir minareli camisi olan yoksul bir yer olarak tanımlar.
Bununla birlikte, Hersek’in tarihsel önemi büyüktür. Antik dönemlerde Helenopolis ya da Pronectus olarak anıldığına işaret edilir. Kızderbent olarak tanımlanan Derbent-su deresinin oluşturduğu delta, bu yerleşimi sağlıksız kılmaktadır. Albay Leake, burayı Haçlılar’ın kamp kurduğu Helenopolis olarak tanımlar. Ancak Ainsworth, bu varsayımın şüpheli olduğunu belirtir.
Ertesi sabah Valide Köprü üzerinden İznik’e doğru yola çıkmışlardır. Ainsworth’un 1838’de İstanbul’dan başlayıp Musul’a uzanan ikinci gezisi sırasında İzmit, Sapanca, Melensu, Heraklea Pontika (Karadeniz Ereğli), Tium (Filyos-Hisarönü), Bartın, Amasra, Kastamonu üzerinden Ankara’ya geçmiştir. Eylül 1839’da Türkiye’den ayrılmıştır. O dönemde İzmit’in nüfusunu yaklaşık 30.000 olarak vermektedir.
William Francis Ainsworth
📚 Ainsworth'un Seyahat Notları ve Kızderbent
Ainsworth'un 1842 yılında yayımlanan Travels and Researches in Asia Minor, Mesopotamia, Chaldea, and Armenia adlı eserinde, Kızderbent ve çevresine dair gözlemleri yer almaktadır.
Bu eserde, Kızderbent'in coğrafi konumu, tarihi yapıları ve yerleşim özellikleri gibi konulara değinilmektedir.
Örneğin, Kızderbent'in yakınındaki Helenopolis (Hersek) hakkında bilgiler sunulmaktadır.
🧵 Akademik Çalışmalar ve Diğer Kaynaklar
Ainsworth'un gözlemleri, çeşitli akademik çalışmalarda da referans olarak kullanılmaktadır.
Örneğin, bir yüksek lisans tezinde, 1839 yılında Kocaeli Kızderbent Köyü'nde tedarik edilen ipeklerin Bursa'ya gönderildiği bilgisi yer almaktadır.
📝 Yorum Politikası: Kişisel hakaret, argo ve siyasi içerikli yorumlar yayımlanmaz. Bu sayfalarda yer alan tüm yorumlar ziyaretçilere aittir. Yorumların içeriğinden, yorumu yazan kişiler sorumludur. Yorum yapan tüm kullanıcılar bu şartları kabul etmiş sayılır.
Bu bilgilerin kaynağı varmı?
YanıtlaSil