Kızderbent'li mübadillerin 1924 öncesi yaşadığı yer Darova'sı 📜 Darova (Kechrokambos) – Tarihî Arşiv Kayıtlarıyla Bir Köyün İzleri Darova (Yunanca eski adıyla Kechrokambos – Κεχρόκαμπος ), Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde birçok belgede adı geçen önemli bir yerleşimdir. Suç kayıtlarından nüfus hareketlerine, mübadele yıllarına ve askerî görevlere kadar geniş bir yelpazede belgelerde yer almıştır. Hatta 1691 tarihli Osmanlı tahrir defterinde, bölge halkı “Evlad-ı Fatihan piyadeleri” olarak kaydedilmiştir. Darova, bugün adını belki sadece yerel haritalarda duyduğumuz bir köy olsa da, geçmişte Osmanlı ve Cumhuriyet dönemine ait belgelerde sıkça yer almıştır. Suç kayıtlarından idarî yazışmalara, mübadele süreçlerinden askeri yerleştirmelere kadar birçok başlıkta karşımıza çıkmaktadır. Bu yazıda, T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri'nde yer alan Osmanlı ve Cumhuriyet arşiv belgeleri ile 17. yüzyıldaki bir tahrir defterinden elde edilen bilgiler d...
Kazdervent’ten Kızderbent’e: 19. Yüzyılda Bir Bulgar Köyünün Hikâyesi
19. Yüzyılda Kazdervent: Küçük Asya’da Bir Bulgar Köyü
19. Yüzyılda Kazdervent: Küçük Asya’da Bir Bulgar Köyü
Kocaeli’nin Karamürsel ilçesi sınırlarında yer alan Kazdervent (bugünkü Kızderbent), 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Bursa Sancağı’na bağlı önemli köylerinden biriydi. Tarihsel belgeler, burasının Anadolu’da belgeleriyle tanınan ilk Bulgar köylerinden biri olduğunu göstermektedir.
🌍 Gezginlerin Gözünden Kazdervent
1807 yılında İstanbul’a (Çarigrad) seyahat eden İtalyan gezgin Dr. Salvatori, Kazdervent’te konakladığını şöyle anlatır:
“Nikea’ya varmadan bir gün önce, sadece Bulgarların yaşadığı Kazdervent adlı köyde geceyi geçirdik. Yaklaşık iki yüzyıl önce dini baskılar nedeniyle buraya göç eden Bulgarlar tarafından kurulmuş. 150 kadar aile yaşıyor; keten, ipek ve meyve üretiminde çok başarılılar. Sabahın erken saatlerinde keten döven, neşeyle şarkı söyleyen kadınlarla karşılaştım. Yüzleri güneşi selamlıyordu.”
Aynı yıl Fransız bir diplomat olan J. M. Tankoan da köyden şu sözlerle bahseder:
“Köye ulaştığımızda Asya’nın başka yerlerinde görmediğimiz bir manzara ile karşılaştık. Kadınlar ve erkeklerin davranışları, Tuna kıyısındaki Slav halkları gibiydi. Slavca konuşmalar duyduk, kadınlar keten işliyordu. Mısır ve keten üretimi köyün temel geçim kaynağıydı. İnsanlar çalışkandı, köyde refah ve huzur hissediliyordu.”
19. Yüzyılda Kazdervent: Küçük Asya’da Bir Bulgar Köyü
📜 Diğer Kaynaklarda Kazdervent
1829’da İngiliz subay George Keppel, köyde yaklaşık 100 ev bulunduğunu ve tüm sakinlerin Bulgar olduğunu yazar.
Rivayetlere göre köy, bir Osmanlı veziri tarafından bir kadına hediye edilen 12 köyden biridir. Kadın, köyü bir Ermeni bankere, o da Türklere satmıştır.
Kazdervent halkı, ağır vergiler altında yaşamaktadır: ipek üretiminden %10 vergi alınmakta, limana da 8.000 sent ödenmektedir.
Konstantin Irechek, köylülerin Momin Geçidi’nden geldiğini ve “Kazdervent”in Türkçede “kız geçidi” anlamına geldiğini belirtir.
Vasil Kançov ise köyde 440 hane bulunduğunu, halkın Ohri bölgesinden zorunlu göçle geldiğini bildirir.
🕊️ Bir Göçün Hikâyesi
19. yüzyılın sonlarına doğru Kazdervent, karışık evliliklerin ve çevredeki Türkçe konuşan köylerin etkisiyle giderek Türkçeleşmiş ve millî bilinç zayıflamıştır.
Lozan Antlaşması sonrası, köyde yaşayan Bulgarlar zorunlu göçle Yunanistan’a yerleştirilmiştir. Kazderventliler, özellikle şu köylere gönderilmiştir:
Dabovo (Valtudi)
Orizarci (Riziya)
Gerakarci (Gerakona)
Filirya (Libakhovo)
Polipetro (Polipetro)
Doyran (Doirani)
Bugün bile, Kızdervbent’ten göç edenlerin Türkçesinde Bulgarca’nın izleri hâlâ duyulabilmektedir.
Bu yazı, Kızderbent’in 19. yüzyıldaki tarihine ışık tutmak amacıyla hazırlanmıştır.
📝 Yorum Politikası: Kişisel hakaret, argo ve siyasi içerikli yorumlar yayımlanmaz. Bu sayfalarda yer alan tüm yorumlar ziyaretçilere aittir. Yorumların içeriğinden, yorumu yazan kişiler sorumludur. Yorum yapan tüm kullanıcılar bu şartları kabul etmiş sayılır.
Vay be, bizim köyün geçmişi roman gibiymiş! 😂 Okudukça şaşırdım, bir yandan da gurur duydum.
YanıtlaSil